روش شناسی اسلامی در علم سیاست

Authors

عبدالرشید موتن

abstract

در تضاد نشان داده شده میان سبک غربی پژوهش سیاسی و جایگزین اسلامی آن در این جا، نه تنها به روشن‏سازی کاستی‏های ذاتی اولی کمک می‏کند؛ بلکه مهم‏تر از آن، مجموعه خاصی از ویژگی‏های ذاتی دومی را برجسته می‏سازد. تصویری که ظهور یافته، آن است که روش‏شناسی و معرفت‏شناسی علم سیاست غربی، به عنوان آخرین دست آورد، پیرامون قدرت ظاهرا نامحدود علوم طبیعی بنا شده است. طبیعت ذهنی و ایدئولوژیک علم سیاست از ناحیه چشم انداز معرفتی‏اش و وضعیت زندگی واقعی، به نحوه موثری آشکار شده است. چیزی به اسم علم برای علم وجود ندارد. انگاره علم سیاست بی‏طرف، عینی و بری از ارزش دیگر اصلاً معمول نیست. مفهوم ابزار انگارانه اجتماع سیاسی، صورت بندی نظری، تحقیق پذیری، و دسته بندی‏های نهایی دانش، همه، تحت الشعاع تجربه‏های اجتماعی، فرهنگی و تاریخی مسیحیت غربی که به گونه‏ای تناقض‏آمیز سراسر مادی گرایانه و سکولار است، قرار گرفته‏اند. چنین علمی احتیاجات و نیازهای مسلمانان را بر آورده نکرده و نمی‏کند و به معنای دقیق کلمه، نمی‏تواند در جامعه اسلامی ریشه اجتماعی و فرهنگی بدواند. جایگزین اسلامی آن، پیگیری دانش را در درون چارچوب ارزشی اسلام ملاحظه می‏کند. تمامی ادعاهای مشابهت به علوم تجربی را  رها نموده و ملاحظاتش درباره طبیعت اجتماع سیاسی، نه به وسیله مفهوم ابزار انگارانه اجتماع؛ بلکه به وسیله پرسش از غایت‏های هر چه که وجود دارد، راهنمایی شده است. اصل سرنوشت ساز علم سیاست، اختلاف میان جزء و کل، و واقعیت و ارزش است. اجزا با واقع شدن در یک کل فراگیر با قالبش برای ارزش‏های جاودان محفوظ در قرآن و سنت پیامبر عزیز محمد(ص)، معنا می‏یابند. در نهایت، علم سیاست اسلامی، مشابهت با ارزش‏ها و روح الگوی مدینه ـ اجتماعی که معنای اهداف بشری را مجسم کرد ـ را هدف قرار می‏دهد. جایی که اهداف بشری مورد بحث باشد، تفکّر اخلاقی وجود دارد. به معنای دقیق کلمه، علم سیاست در اسلام امری خالی از ارزش نیست. اسلام اصرار می‏کند که سیاست باید پژوهشی برای اصول اخلاقی و اجتماع سیاسی همان گونه که افراد، را به اخلاق توصیف می‏کند برای اخلاقی کردن عمل نیز موظف است. اصول اخلاقی و سیاست به گونه‏ای جدایی‏ناپذیر به هم مرتبط هستند. درسی که بشر اگر می‏خواهد جهان به خطا رفته را دوباره به سلامت عقل باز گرداند، باید فرا گیرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی و نقد روش شناسی هرمنوتیک در علم سیاست

هرمنوتیک یا روش تفسیری، با عمری همپای انسان، همواره در عصر باستان و قرون وسطی، به مدد تفسیر انسان در تحلیل طبیعت و متن آمده است، اما، هرمنوتیک به عنوان روشی علمی برای درک نیت مؤلف یا گوینده، به قرون جدید و به ویژه به عصر روشنگری قرن هجدهم در غرب برمی‌گردد و پس از آن، به شیوه‌ای مطرح و قابل توجه در تحلیل حوادث در عرصه علوم انسانی تبدیل شد، ولی با وجود ادعای هرمنوتیک مبنی بر تلاش در رفع خلاء حوزه...

full text

روش شناسی فلسفه سیاسی و علم سیاست

تمایز پوزیتیویستی علم و فلسفه: تمایز فلسفه سیاسی و علم سیاست، بر اساس تعریف آگوست کنت از معرفت علمی که آن را معرفتی اثباتی و آزمون پذیر می داند، تمایزی روش شناختی است. تعریفی پوزیتیویستی و اثباتی از علم خصوصآ نسبت به موضوعات اجتماعی و سیاسی، پدیده ای نوظهور است که در مقطعی خاصی از دوران مدرن یعنی قرن نوزدهم بروز می یابد و پس از گذشت یک سده نیز گرفتار تزلزل و تردید می شود.کنت براساس تعریفی که از...

full text

بررسی و نقد روش شناسی هرمنوتیک در علم سیاست

هرمنوتیک یا روش تفسیری، با عمری همپای انسان، همواره در عصر باستان و قرون وسطی، به مدد تفسیر انسان در تحلیل طبیعت و متن آمده است، اما، هرمنوتیک به عنوان روشی علمی برای درک نیت مؤلف یا گوینده، به قرون جدید و به ویژه به عصر روشنگری قرن هجدهم در غرب برمی­گردد و پس از آن، به شیوه­ای مطرح و قابل توجه در تحلیل حوادث در عرصه علوم انسانی تبدیل شد، ولی با وجود ادعای هرمنوتیک مبنی بر تلاش در رفع خلاء حوزه...

full text

روش شناسی علم اقتصاد

هدف اصلی در این مقاله آشنایی با برخی مفاهیم اصلی در متدلوژی رایج در علم اقتصاد است. به علاوه سعی شده است به چگونگی ساخت یک مدل (صوری) و نحوۀ ارزیابی آن نیز پرداخته شود. همچنین به اهمیت و نقش تئوری های اقتصادی در تبیین پدیده های اقتصادی و پیش بینی آن ها هم اشاراتی شده است. در پایان به مقایسه روش های حاکم در علوم طبیعی و انسانی و نیز به بررسی مشکلات متدلوژیک در علوم انسانی (اقتصاد) خواهیم پرداخت....

full text

روش شناسی علم آگوستینی

الوین پلنتینگا ظاهر بعضی باورهای دینی را با برخی یافته­های علم امروزی متعارض می­یابد، بنابراین پیشنهاد می­کند برای آنکه هم علم بتواند اشتباهات تفسیری ما را از متون دینی تصحیح کند و هم دین راهنمای علم در  پرهیز از یکی انگاشتن نظریه­های علمی با حقیقت شود، باید به علمی روی بیاوریم که از هر آنچه می­دانیم در آن بهره ببریم: خواه آموزه­ها و باورهای دینی، خواه داده­های تجربی و یافته­های علمی. در این مس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی

Publisher: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

ISSN

volume 2

issue سال دوم - شماره هشتم - بهار 79 2000

Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023